Wstęp
Citalopram i escitalopram, należące do grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), są powszechnie przepisywane w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych. Pomimo ich reputacji jako bezpieczniejszych w porównaniu do starszych leków przeciwdepresyjnych, nowe badania naukowe wskazują na ich potencjalną kardiotoksyczność, zwłaszcza w kontekście wydłużania odstępu QTc. Niniejszy artykuł opiera się na wynikach kompleksowego przeglądu naukowego, który dostarcza istotnych informacji na temat mechanizmów kardiotoksyczności citalopramu i escitalopramu oraz ich zastosowania w praktyce klinicznej, szczególnie w populacji geriatrycznej i u pacjentów poddawanych hemodializie.
Metody
Badanie przeprowadzono w oparciu o dane dostępne w bazie PubMed, stosując strategię wyszukiwania opartą na Medical Subject Headings (MeSH). Przeszukano literaturę naukową z użyciem terminów: “Citalopram”, “Escitalopram”, “QTc prolongation”, “Torsades de Pointes” oraz “Cardiac Toxicity”. Uwzględniono najnowsze publikacje dostępne do sierpnia 2023 roku.
Ryzyko arytmii
Indukcja kardiotoksyczności przez citalopram i escitalopram
Bezpieczeństwo farmakologiczne jest kluczowym zagadnieniem w ocenie ryzyka stosowania farmakoterapii. Citalopram i escitalopram mogą wpływać na kanały jonowe serca, takie jak Kv11.1, Nav1.5 i Cav1.2, co może prowadzić do wydłużenia odstępu QTc i zwiększenia ryzyka zagrażających życiu arytmii, takich jak Torsades de Pointes (TdP).
Predyspozycje do toksyczności citalopramu i escitalopramu
QTc prolongation jest znanym powikłaniem leczenia citalopramem i escitalopramem. Ważne jest zidentyfikowanie pacjentów zagrożonych rozwojem arytmii komorowych, co może być ułatwione przez wykorzystanie nowego markera EKG QRS/QTc. Dodatkowo, genetyczne wariacje w metabolizmie CYP2C19 mogą wpływać na stężenie leku i jego metabolitów, zwiększając ryzyko toksyczności sercowej.
Stosowanie citalopramu i escitalopramu w populacji geriatrycznej
W populacji geriatrycznej stosowanie citalopramu i escitalopramu jest kontrowersyjne z uwagi na niejednoznaczne dane dotyczące ich wpływu na wydłużenie QTc i ryzyko sercowe. Chociaż niektóre badania wskazują na zwiększone ryzyko, inne nie wykazują istotnych związków między tymi lekami a zdarzeniami sercowymi u starszych pacjentów. Badania te podkreślają potrzebę dokładnej oceny ryzyka przed rozpoczęciem terapii.
Związek między wydłużeniem QTc a hemodializą
Pacjenci poddawani hemodializie często przyjmują SSRI, w tym citalopram i escitalopram, które mogą zwiększać ryzyko wydłużenia QTc. Interakcje z inhibitorami pompy protonowej (PPI) oraz gradienty potasowe między surowicą a dializatem mogą potęgować ryzyko arytmii i nagłej śmierci sercowej u tych pacjentów. Badania wskazują na potrzebę dalszych analiz w celu dokładnego zrozumienia tych interakcji i ich wpływu na bezpieczeństwo pacjentów.
Podsumowanie
Wyniki badań podkreślają, że citalopram i escitalopram mogą wywoływać kardiotoksyczność poprzez interakcje z kluczowymi kanałami jonowymi serca. Identyfikacja pacjentów zagrożonych poprzez analizę stosunku QRS/QTc oraz wariacji genetycznych w metabolizmie CYP2C19 jest kluczowa dla zapobiegania komplikacjom sercowym. Związek między wydłużeniem QTc a tymi lekami może różnić się w populacji geriatrycznej, co wymaga dalszych badań. Ponadto, w kontekście hemodializy, interakcje z PPI i gradienty potasowe zwiększają ryzyko arytmii, co podkreśla potrzebę precyzyjnego zarządzania leczeniem w celu zmniejszenia niepożądanych skutków.
Bibliografia
. Citalopram & escitalopram: Mechanisms of cardiotoxicity, toxicology predisposition and risks of use in geriatric & hemodialysis populations. Global Cardiology Science & Practice , 2024(4), 44-48. DOI: https://doi.org/10.21542/gcsp.2024.34.
